Uhrusk

UHRUSK

Wieś nad rz. Uherką, lewym dopływem Bugu.

W średniowieczu znajdowało się tu grodzisko wchodzące w skład Grodów Czerwieńskich, datowane na X w. W XI-XII w. istniała tu też osada otwarta (w miejscu dzisiejszej cerkwi prawosławnej). Usytuowane było w miejscu ujścia Uherki do Bugu, co obecnie wobec zmian koryt obydwu rzek jest trudne do jednoznacznego zlokalizowania. W 1204 r. nazwa wsi w brzmieniu Uhrowesk wymieniana była jako gród obronny. W 1217 r. książę halicko-włodzimierski Daniel Romanowicz przeniósł tu swoją stolicę z Halicza. W I. 1219-20 nastąpiła rozbudowa grodu i wzmocnienie jego fortyfikacji. Przeniesiona tu została także stolica diecezji prawosławnej. W l. 1237-40 nastąpiło przeniesienie siedziby księcia oraz stolicy diecezji do Chełma, co spowodowało znaczne zmniejszenie rangi Uhruska. Istniała tu dalej cerkiew prawosławna. W 1366 r. wieś została włączona do Korony. W 1414 r. nadana Olechnie Dymitrowiczowi Sawdwoni-czowi, którego uważa się za protoplastę rodów Uhrowieckich i Uhruskich. W 1551 r. zbudowano kościół rzymskokatolicki z fundacji Mikołaja . Uhrowieckiego. W l. 1557-1635 kościół ten zamieniony został na zbór luterański. W 2 poł. XVII w. Uhrusk należał do Krasińskich, którzy ufundowali tu w 1654 r. nowy kościół rzymskokatolicki (zapewne został zniszczony przez Szwedów w 1656 r.). Od 1822 r. Uhrusk był własnością Henryka Ignacego Kamieńskiego (1777-1831) – późniejszego generała wojsk polskich, poległego pod Ostrołęką. Następnie w posiadaniu jego syna Henryka Michała Kamieńskiego (1813-66) – uczestnika wojny polsko-rosyjskiej 1831 r., pisarza politycznego tworzącego pod pseud. Filaret Prawdoski, autora „Katechizmu demokratycznego”, a także filozofa.

Dwór z 2 poł. XIX w. (poprzednie budowle były w innym miejscu, bliżej obecnego koryta Bugu). Dawna cerkiew greckokatolicka, obecnie (od 1875 r.) prawosławna filialna Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny z 1849 r., jest budowlą murowaną, eklektyczną (ma cechy klasycystyczne, bizantyjskie, neoromańskie i neogotyckie), usytuowana w miejscu d. grodu, być może w pobliżu d. cerkwi katedralnej z 1220 r. i klasztoru św. Daniela.

W ikonostasie ikony z XVII i XVIII w. pochodzące z wcześniejszych świątyń, znajdujących się w innym miejscu niż obecna świątynia. Świątynia zbudowana na rzucie prostokąta, z węższą kruchtą i prezbiterium oraz wysuniętą zakrystią. Od frontu wieża z portalem. Elementy architektoniczne w postaci gzymsu kostkowego, gzymsów profilowanych i profilowanych opasek wokół okien. Kościół rzymskokatolicki paraf. św. Jana Chrzciciela, murowany, wzniesiony w l. 1676-78 z fundacji Mikołaja Kazimierza Podoskiego i Bogumiła Grzybowskiego. Pierwotnie był budowlą o cechach późnorenesansowych, po 1837 r. przebudowany w stylu neogotyckim. Wewnątrz rokokowe rzeźby Macieja Polejowskiego (krucyfiks na łuku tęczowym, Chrystus na Krzyżu w ołtarzu głównym) i 3 barokowe obrazy przedstawiające Matkę Boską Szkaplerzną, św. Antoniego Padewskiego i św. Walentego – cieszące się w przeszłości lokalnym kultem. Obok kościoła kaplica grobowa Dłużewskich i trójkondygnacyjna dzwonnica z XIX w. (z 1833 r. murowana na rzucie kwadratu z arkadowym otworem dzwonowym, boniowana, nakryta dachem namiotowym). Na cmentarzu paraf, grupa potężnych drzew, m.in. lip drobnolistnych (o obw. pni do 510 cm) i klonów zwyczajnych (do 350 cm).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *