SKOPANIE
Wieś – ośrodek przemysłu lekkiego (fabryka firanek). Na terenie wsi znajduje się stanowisko archeologiczne: osada otwarta datowana na II w. p.n.e. do V w. n.e. z okresu tzw. kultury przeworskiej (wytworzonej pod wpływem oddziaływań celtyckich). Mieszkańcy osady zajmowali się garncarstwem (znali technikę toczenia naczyń na kole garncarskim), kowalstwem, obróbką bursztynu oraz handlem. W l. 1937-39 w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego wzniesiono tu Wytwórnię Kożuchów.
BARANÓW SANDOMIERSKI
Miasto (ok. 1400 mieszk.) położone na Równinie Tarnobrzeskiej nad Wisłą, siedziba urzędu gminy. Na terenie miasta znajduje się stanowisko archeologiczne: osada otwarta datowana na II w. p.n.e. do V w. n.e. z okresu tzw. kultury przeworskiej (wytworzonej pod wpływem oddziaływań celtyckich). Mieszkańcy osady zajmowali się garncarstwem (znali technikę toczenia naczyń na kole garncarskim), kowalstwem, obróbką bursztynu oraz handlem.
Jako osada wzmiankowany w 1135 r. Prawa miejskie nadane zostały w 1354 r. przez króla Kazimierza Wielkiego. Rozkwit miasta przypadł na l. 1569-1677, kiedy właścicielami miasta byli Leszczyńscy.
W XVI-XVII w. miasto było ośrodkiem innowierców. Tu miał miejsce w 1604 r. synod kalwiński. W l. 1628-48 działała znana drukarnia wydająca zarówno dzieła kalwińskie, jak i katolickie. Wtedy rozwinięty był handel, zwłaszcza zbożem i sukiennictwo. Później właścicielami Baranowa Sandomierskiego byli Lubomirscy, Krasiccy, a następnie Dolańscy. W l. 1772-1918 w zaborze austriackim.
W l. 1937-39 w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego zpudowano tu Fabrykę Włókienniczą „Krusche i Eder”. We wrześniu 1939 r. w sąsiedztwie miasta ciężkie walki. W 1942 r. hitlerowcy zorganizowali tu getto dla Żydów, których następnie wywieźli do obozów zagłady. W końcu lipca i na pocz. sierpnia 1944 r. w okolicach miasta toczyły się ciężkie walki o tzw. przyczółek baranowsko-sandomierski.
Zachował się układ urbanistyczny ukształtowany od poł. XIV do końca XIX w. Kościół paraf. Ścięcia św. Jana Chrzciciela, murowany, wzniesiony w 1607 r., jako zbór kalwiński, od 1652 r. jako kościół, dobudowa kaplicy pn. w l. 1860-62, a pd. w l. 1877-78. W kaplicy zachowane są dwa renesansowe portale. Obok kościoła murowana plebania z lat dwudziestych XX w.
Murowany zamek, wzniesiony w l. 1591-1606 dla Andrzeja Leszczyńskiego wg proj. Santi Gucciego, postawiony na fundamentach XV-wiecznego zamku Kurozwęckich, przebudowa skrzydła zach. w l. 1692-95 jest dziełem Tylmana z Gameren (właścicielami zamku byli wtedy Lubomirscy). Restaurowany w l. 1898-1900 wg proj. Tadeusza Stryjeńskiego. Nazywany jest „małym Wawelem” i należy do najciekawszych rezydencji późnorenesansowych w Polsce. Zbudowany jest na planie prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem arkadowym. Dziedziniec z trzech stron otaczają krużganki i od jego strony umieszczona jest otwarta klatka schodowa. W narożach pałacu okrągłe wieże, a od pd. wieża-brama. W kaplicy urządzonej w końcu XIX w. detale secesyjne i zachowane fragmentarycznie witraże wykonane przez Józefa Mehoffera. Pokazywanych jest kilka sal na parterze z ekspozycją wnętrz i podziemia budowli z wystawą archeologiczną i dotyczącą wydobycia siarki w Polsce. Obecnie w zamku znajdują się wnętrza reprezentacyjne, od 1998 r. dodatkowo udostępniono do zwiedzania Galerię Tylmanowską i salony gościnne z Basztą Falconiego.
Park geometryczny i krajobrazowy z XVIII w. z wieloma okazałymi drzewami rodzimymi i egzotycznymi (np. tulipanowcem amerykańskim). Izba regionalna Lasowiaków utworzona w 1977 r. w siedzibie miejsko-gminnego ośrodka kultury prezentująca kulturę i sztukę ludową regionu. Przy izbie działa zespół obrzędowy „Lasowiacy” wykonujący autentyczne (nie stylizowane) pieśni ludowe.
Na cmentarzu paraf, kaplica grobowa Dolańskich, murowana w 1931 r. wg proj. Tadeusza Stryjeńskiego. Zbiorowe mogiły żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 w obronie przeprawy przez Wisłę. Pomnik i tablica na cmentarzu żydowskim upamiętniające Żydów rozstrzelanych tu w zbiorowych egzekucjach w 1941 i 1942 r.