Trasa Terebiń – Turkowice

TEREBIŃ

W średniowieczu we wsi wzmiankowane istnienie drewnianego zamku. Pierwsza cerkiew prawosławna wzniesiona była przed 1472 r. W l. 1596-1875 zamieniona była na greckokatolicką. Następnie do czasów I wojny światowej ponownie służyła prawosławnym. W 1951 r. opuszczona świątynia przejęta została na kościół rzymskokatolicki. Dawna cerkiew greckokatolicka św. Eliasza Proroka, obecnie kościół rzymskokatolicki, paraf, św.św. Piotra i Pawła, drewniana, trójdzielna, wzniesiona w 1779 r., przekształcona w 1875 r. W bocznych ołtarzach ikony z XVII-XVIII w. Na cmentarzu rzymskokatolickim, d. prawosławnym, mogiła żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej poległych w czasie I wojny światowej.

KOLONIA ŁYSA GÓRA

2 km na zach. wzniesienie Łysa Góra (200 m n.p.m.).

SAHRYŃ

We wsi w czasie badań archeologicznych natrafiono na grób z okresu kultury pucharów lejkowatych (3500 lat p.n.e.), obstawiony dużymi płytami kamiennymi. W 1644 r. wzmiankowana była cerkiew greckokatolicka. Od 1875 r. do czasu I wojny światowej zamieniona była na prawosławną. W 1923 r. zamieniona została na kościół rzymskokatolicki. Wieś w l. 1943-44 stanowiła zaplecze oddziałów UPA. 9 marca 1944 r. została spacyfikowana przez oddziały AK i BCh. Zginęło wtedy ok. 200 Ukraińców.

Dawna cerkiew prawosławna, obecnie kościół rzymskokatolicki, paraf. św. św. Cyryla i Metodego, murowana, wzniesiona w 1873 r. Na cmentarzu przykościelnym (d. przycerkiewnym) mogiły żołnierzy armii niemieckiej poległych w czasie I wojny światowej i groby 4 żołnierzy polskich, którzy zginęli 21-22 września 1939 r. Wśród nich pochowany był tu poległy 21 września 1939 r. w wyniku tragicznej pomyłki kpr. pchor. Jan Kwiatkowski, syn Eugeniusza Felicjana Kwiatkowskiego (1888-1974) – współtwórcy COP, twórcy polskiej floty handlowej, wicepremiera i ministra skarbu. Jan Kwiatkowski był żołnierzem i jako łącznik jadąc w nocy zdobycznym motocyklem niemieckim o charakterystycznym warkocie silnika zmylił tym żołnierzy z polskiej placówki, którzy otworzyli ogień do niego. W 1947 r. jego szczątki zostały ekshumowane do grobu rodzinnego Kwiatkowskich w Krakowie.

We wsi murowany dwór z poł. XIX w., przebudowany po 1980 r. Na cmentarzu rzymskokatolickim, położonym 1 km na pd. od kościoła, symboliczny grób ofiar walk polsko-ukraińskich w 1944 r. z betonowym, obitym blachą pomnikiem.

5 km na pn. zach. Malice. We wsi d. kaplica grobowa Lubowieckich. obecnie kościół rzymskokatolicki filialny Świętego Krzyża, murowana, neogotycka, wzniesiona w 1841 r.

Przy drodze Werbkowice – Tyszowce, w pobliżu figury św. Jana, dąb szypułkowy o obw. pnia 510 cm.

ADELINA

6 km na pd. wsch. Miętkie. We wsi od co najmniej XVIII w. istniała filialna cerkiew greckokatolicka, ok. 1875 r. zamieniona na prawosławną, później rozebrana. Ślady po parku podworskim z 2 poł. XIX w. z wkomponowanymi stawami. Cmentarz prawosławny, d. greckokatolicki, od czasów II wojny światowej nie użytkowany. Na nim mogiły 14 żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r.

3 km na zach. Turkowice. We wsi, według legendarnych przekazów, w 1382 r. zatrzymał się książę Władysław Opolczyk, który z Bełza do Opola wiózł obraz Matki Boskiej, zw. później Częstochowską, i tu z przyczyn uznanych za cudowne zmienił swoją decyzję o miejscu umieszczenia wiezionego obrazu i postanowił udać się z nim na Jasną Górę. Gdy w to miejsce później przybył książę ruski, w sposób cudowny ukazała mu się kopia obrazu wiezionego przez Władysława Opolczyka. Ruski książę polecił w tym miejscu wystawić cerkiew prawosławną i umieścić w niej kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.
W XVII w. przy cerkwi powstał męski klasztor prawosławny (zapewne bazylianów), który został skasowany w 1789 r. W 1902 r. w Turkowicach rozpoczął działalność żeński klasztor prawosławny – monastyr (będący filią klasztoru w Radecznicy), powstały dwie cerkwie i nowe zabudowania klasztorne. Klasztor został założony przez cara Mikołaja II, a jego siostra wielka księżna Gorczakowa była tu przeoryszą. Przechowywana w cerkwi głównej ikona Matka Boska z Dzieciątkiem (będąca kopią Matki Boskiej Częstochowskiej) należała do najbardziej czczonych wizerunków Matki Boskiej na ziemi chełmskiej. Wkrótce powstały tu także: żeńskie seminarium nauczycielskie, szkoła rolnicza, szpital i dom wychowawczy dla sierot. W 1915 r. mniszki prawosławne wraz Z czczonym obrazem przeniosły się do Moskwy. W 1919 r. władze polskie zamknęły klasztor i skonfiskowały wyposażenie. Rozebrana została główna cerkiew, a w budynkach klasztornych ulokowane były instytucje charytatywne prowadzone przez kościół rzymskokatolicki. W okresie II wojny światowej okupanci hitlerowscy przekazali cerkiew i zabudowania klasztorne ponownie mniszkom prawosławnym.
W 1945 r. mniszki zostały wysiedlone w głąb ZSRR. W klasztorze w latach powojennych umieszczono najpierw dom dziecka, a później szkołę rolniczą z internatem.
Kościół paraf. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny, murowany, wzniesiony w 1870 r. Dawny sobór i monastyr prawosławny, obecnie szkoła – wzniesione ok. 1910 r., murowane. Obok murowane współcześnie dom ihumeni, czajnia (herbaciarnia) i inne budynki. W sąsiedztwie park z XIX w. Na cmentarzu prawosławnym, d. także rzymskokatolickim i epidemicznym, mogiła żołnierska z 1914 r. Na cmentarzu rzymskokatolickim (d. także prawosławnym) symboliczny grób ppor. Władysława Stokowskiego – żołnierza Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, zabitego pod Turkowicami przez nacjonalistów ukraińskich w końcu 1939 r. Władysław Stokowski był wychowankiem domu dziecka w Turkowicach. Znany jest jako projektant kolejki linowej z Kuźnic na Kasprowy Wierch. Po bitwie tomaszowskiej i rozbiciu Brygady udał się do Turkowic i tam zginął.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *