TRÓJCA
Dawna wieś, obecnie część Zawichostu. Kościół paraf. Świętej Trójcy, murowany, wzniesiony w XVII w. (prezbiterium i zakrystia) w miejscu wczesnośredniowiecznego grodziska, rozbudowany w 1 poł. XVIII w. (nawa). Wnętrze z końca XVIII w. wg proj. Macieja Polejowskiego. W ołtarzu głównym obraz Trójcy Świętej malowany przez Franciszka Smuglewicza w końcu XVIII w. W bocznym ołtarzu obraz „Matki Boskiej z Dzieciątkiem” z końca XVIII w. Michała Stachowicza. Dwanaście obrazów przedstawiających apostołów z końca XVIII w. zapewne Michała Stachowicza, pochodzących z katedry sandomierskiej. Drewniana dzwonnica z XVIII w.
ZAWICHOST
Miasto (ok. 2000 mieszk.) nad Wisłą, siedziba urzędu gminy. 19 czerwca 1205 r. rozegrała się tutaj zwycięska bitwa wojsk księcia krakowsko-sandomierskiego Leszka Białego z wojskami halickimi Romana Mścisławowicza. Książę halicki poległ w tej bitwie, a jego wojska wycofały się z ziem polskich. Prawa miejskie nadane ok. 1242 r. Miasto wielokrotnie niszczone przez najazdy tatarskie, litewskie, a później szwedzkie, m.in. w 1381 r. spustoszył je najazd Litwinów dowodzonych przez księcia Władysława Jagiełłę, późniejszego (od 1386 r.) króla Polski. W poł. XVII w. zniszczony został zamek usytuowany na wyspie wiślanej (ruiny zachowane częściowo pod wodą, widoczne podczas niskich stanów wód w rzece), z którego cegły według tradycji posłużyły do budowy kościoła Franciszkanów Reformatów w Sandomierzu. Miasto się jednak odradzało dzięki handlowi, zwłaszcza zbożem i drewnem. Stąd pochodził Szymon Askenazy (1865-1935), wybitny historyk i dyplomata. W lipcu 1944 r. zniszczenie miasta i kościołów przez ogień artylerii z drugiej strony Wisły kierowanej przez Rosjan.
Zachował się układ urbanistyczny ukształtowany od pocz. XIII w. do końca XIX w. Kościół paraf. Najświętszej Marii Panny, murowany, wzniesiony w l. 1738-40. Wewnątrz nowoczesne wyposażenie i wystrój malarski autorstwa plastyka Andrzeja Grabiwody oraz obrazy sakralne współczesnych artystów. Murowana dzwonnica z poł. XVIII w. Koło kościoła Najświętszej Marii Panny odnaleziono w 1998 r. fragmenty fundamentów romańskiej świątyni z końca XI w. Budowla miała nietypowy plan – kwadratu z absydą. Kościół pofranciszkański, obecnie paraf, św. Jana Chrzciciela, murowany, zbudowany w l. 1245-57 z fundacji księcia Bolesława Wstydliwego i jego siostry bł. Salomei, nie użytkowany w l. 1548-98, przebudowany po 1600 r., przebudowa kaplic Matki Boskiej Różańcowej i Matki Boskiej Szkaplerznej w XVII i XVIII w. Jednonawowy o surowym wystroju wnętrza. Pozostałości klasztoru (skrzydło wsch.), murowanego, wzniesionego przed 1257 r. dla klarysek, następnie od 1257 r. franciszkanów, częściowo rozebranego w 1858 r. Obecnie budynek poklasztomy użytkowany jest przez Ośrodek Wychowawczy. Dzwonnica murowana z kamienia, z 2 poł. XIX w. Wodowskaz z 1838 r. w. mierzący poziom wody w Wiśle. Pomnik z 1989 r. w miejscu cmentarza żydowskiego, upamiętniający miejscowych Żydów – ofiary II wojny światowej.
1 km na pn. zach. rez. przyrody „Zielonka”, utworzony w 1974 r. na pow. 21,09 ha dla ochrony grądu wysokiego lipowo-grabowego na lessowym zboczu doi Czyżówki.
3 km na pn. zach. Czyżów Szlachecki. We wsi kościół paraf. Wszystkich Świętych, murowany, wzniesiony na pocz. XV w., przebudowany w XVIII w., późnobarokowy, z kaplicą Matki Boskiej z 1741 r. i kaplica św. Jana Nepomucena współczesna kościołowi na rzucie kwadratu. Murowana dzwonnica z XVIII w. Murowany, barokowy pałac Targowskich z l. 1740-51, przebudowany na przeł. XVIII i XIX w., położony na skarpie sztucznie nadsypanego wzgórza stąd od frontu piętrowy, a od tyłu parterowy, z basztami alkierzowymi i dwoma alkierzykami. Resztki parku krajobrazowego z XVIII w. Na cmentarzu paraf, murowana kaplica grobowa rodziny Prendowskich z końca XIX w.
SŁUPCZA
8 lutego 1863 r. we wsi rozbity został powstańczy oddział „Puławiaków”. Część oddziału została wymordowana przez żołnierzy carskich w trakcie wycofywania się w kierunku Sandomierza pod Dwikozami.
DWIKOZY
Wieś na Wyżynie Sandomierskiej, nad Opatówką (lewy dopływ Wisły), siedziba urzędu gminy. Siedziba zakładów przetwórstwa owocowo-warzywnego „Dwikozy” i chłodni składowych. Wieś wzmiankowana w XII w., w średniowieczu słynęła z ogrodnictwa. W l. 1937-39 w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego powstała tutaj fabryka przetworów owocowych. Pomnik uczestników powstania styczniowego z oddziału „Puła-wiaków”, którzy zostali wymordowani przez żołnierzy carskich po bitwie pod Słupczą 8 lutego 1863 r.