RACHANIE
Wieś nad rz. Rachanką, siedziba urzędu gminy. W 1341 r. erygowana została parafia rzymskokatolicka i zbudowany drewniany kościół, który wkrótce został spalony przez Tatarów. W 1436 r. nadane zostały prawa miejskie. W XVI w. istniała tu zorganizowana wcześniej gmina żydowska. Największy rozwój miasta nastąpił w 1 poł. XVII w., choć zawsze miało jednak ono charakter lokalny. Utrata praw miejskich w 1795 r.
Zachował się układ urbanistyczny z kwadratowym rynkiem (obecnie częściowo czytelnym) i wychodzącymi z jego naroży ulicami. Murowany kościół paraf. Przemienienia Pańskiego, wzniesiony w l. 1769-97, przebudowany w l. 1912-13 (dobudowa zakrystii i hełmów wież), późnobarokowo-klasycystyczny, murowany, jednonawowy. Wewnątrz w ołtarzu głównym umieszczony za zasłoną obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w. Kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena, murowana, wystawiona w 2 poł. XVIII w. Pozostałości budynku zamkowego, murowanego, wzniesionego w XVII w. przed Cetnerów, przebudowanego na spichlerz na przeł. XVIII i XIX w., obecnie masarnia. W sąsiedztwie zamku murowany dwór z końca XVIII w., przebudowany na oborę ok. 1910 r., po 1944 r. gruntownie przebudowany. Pod dworem przebiegają lochy zamkowe, w znacznej części zawalone. W sąsiedztwie murowane dwie obory z końca XIX w., murowana brama z końca XVIII w., drewniany czworak z 2 poł. XIX w. i pozostałości parku z końca XVIII w. W parku 9 lip drobnolistnych o obw. pni 210-545 cm, 2 jesiony wyniosłe o obw. pni 335 i 390 cm oraz 2 klony pospolite o obw. pni 267 i 320 cm. Tablica pamiątkowa na budynku szkoły w miejscu posterunku żandarmerii niemieckiej, gdzie więziono, torturowano i zamordowano wielu Żydów. Na cmentarzu rzymskokatolickim (na pn. od wsi) zbiorowa mogiła 20 żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. oraz groby ofiar II wojny światowej.
2 km na pd. Pawłówka. We wsi drewniany dwór wzniesiony w l. 1900-02 – obecnie szkoła. W sąsiedztwie drewniany czworak Z końca XIX w. Otoczone parkiem krajobrazowym z 2 poł. XIX w. umiejscowionym na wzgórzu. W parku 2 lipy drobnolistne o obw. pni 210 i 270 cm, 2 dęby błotne o obw. pni 160 i 215 cm oraz 5 modrzewi europejskich od 150 do 207 cm. Na pd. od wsi na niewielkiej wyniosłości cmentarz Z I wojny światowej, na którym w mogiłach ziemnych pochowanych zostało 2165 żołnierzy. Cmentarz został niedawno uporządkowany. W jego sąsiedztwie okazały dąb szypułkowy.